tuğrul bey

büyük selçuklu devleti'nin gerçek kurucusu olarak kabul edilen hükümdar. sebebi ilk teşkilatlanma çalışmaları ile anadolu'ya fetih amaçlı ilk akınların bu dönemde başlamış olması.bağdat seferi ile şii büveyhoğuları'nı yıkmış ve abbasi halifesinin baskıdan kurtarmıştır. bu sebepten dolayı abbasi halifesi tuğrul bey'i 'doğu ve batı'nın sultanı' ilan etmiş, siyasi yetkilerini tuğrul bey'e devretmiş ve ilk kez din ve devlet işleri birbirinden ayrılmıştır.

anadoluyu yurt edinme gibi bir amacı olmayan, mısır'a doğru emin adımlarla giderken bizans imparatorunun " hayvan gibi ordum var şuna bir koyayim " diyerek zorla anadolu'ya soktuğu adam.

selçuklu türklerinin "var olup yok olma savaşı" diye adlandırılan dandanakan savaşı'ndan sonra tuğrul bey hemedan şehrine giriyordu. orada, abdest almakta olan devrin evliyasından baba tahir'le karşılaştı. baba tahir: ey türk! allah'ın kullarına ne yapmak istiyorsun? tuğrul bey: ne emredersen! baba tahir: muhakkak ki allah adalet ve ihsan yapmayı emreder. onun için allah'ın emrini yap! tuğrul bey: öyle yapacağım! bu konuşmadan sonra baba tahir tuğrul bey'in elinden tuttu , abdest aldığı ibriğin kapağını çıkarıp halkalı yerinden tuğrul bey'in parmağına taktı ve şöyle söyledi: - dünya ülkelerini işte bunun gibi senin eline koydum; adalet üzere ol! tuğrul bey bu halkayı daima yanında taşıdı ve katıldığı savaşlarda parmağına takmayı ihmal etmedi.

oğuzlar'ın kınık boyundan selçuk bey'in torunudur. babası mikail, gazâ akınında şehit düşünce, dedesi selçuk bey’in yanında büyüdü. çocukluğu cend şehrinde geçti. gaznelilerin, selçuk bey'in oğlu arslan yabguyu esir almasından sonra 1025 yılında selçukluların başına geçti. altun can hatun ile evlendi. selçuklulara yeni bir yurt arayan tuğrul bey komutasındaki türkler horasan'a göç ettiler. 1028-1029 yılları arasında kardeşi çağrı bey ile birlikte merv ve nişabur kentlerini ele geçirdi. buhara ve belh kentlerine seferler düzenledi. 1038 yılında nişabur'da kendini sultan ilan etti. 1040 yılında gaznelilerle yaptığı dandanakan savaşı'nı kazanarak gazne devleti'ne karşı selçukluların üstünlüğünü sağladı. kardeşi çağrı bey'i horasan valisi tayin eden tuğrul bey iran'ın büyük bir bölümünü ele geçirdi ve selçuklu topraklarını anadolu'ya kadar uzandırdı. 1055 yılında bağdad merkezli abbası halifesi olan kaim bağdad'ı ellerinde bulunduran şii mezhepli büveyhoğulları'na olan bağımlılıktan kurtulmak için bağdad'lı ünlü alım, fakih ve kadı mâvardı'yı tuğrul bey'e göndererek selçuklu hükümdarı tuğrul bey'den yardım istedi. bağdad'a asıl iktidar gücü olan halifelik muhafız güçleri komutanı olan türk asıllı ama şii mezhepli "basâsırı" destek görmeyi önceden kabul etti. ama sonra "basâsırı" bu görüşünden ayrıldı ve buveydiler ile aksi düştü. halife kaim de bu ayrılıktan istifade edip tuğrul bey'i bağdad'a davet attı. tuğrul bey abbası halifesini şii'lerden kurtarmak için 1055'te bağdat'a yaptığı seferde büveyhoğulları ile savaştı ve onları ağır bir yenilgiye uğrattı. irak'da son büveyhoğulları hükümdarı olan el-meliku’r-rahim'i esir alan tuğrul bey bu devlete son verdi. tuğrul bey bağdad'a girip abbası halifeliğinin koruyuculuğunu üzerine aldı. fakat tam bu sırada selçuklu idaresinde bulunan ülkede tuğrul bey aleyhine üvey kardeşi ibrahim yınal isyan etti ve büyük sayıda türkmen de bu isyana katıldı. tuğrul bey isyancı üvey kardeşi ibrahim yınal ve buveyhoğulları orduları ile zor bir savaşa girmek zorunda kaldı. aralık 1058'de 400 atlı süvari bedevi banu hilal aşiret birlikleri başlarında 1055'de bağdad'dan sürülmüş basasırı olarak bağdad'ı işgal ettiler. şehirde camilerde kahire'de bulunan şii fatimiler halifesi mûstensir adına hutbe okuttular. 1060 yılında tugrul bey ibrahim yinal isyanini bastirdi ve fatimilerin eline geçmiş olan bağdat'ı ele geçirdi. abbasi halifesi kaim'in tekrar bağdat'a dönmesini sağlayan tuğrul bey, halifenin kızı seyyide fâtıma el-betül ile evlendi. halife kaim, tuğrul bey'e sultan, ruknu ʾd-devle (dinin direği) ve malikul-meşrik ve magrib (doğu'nun ve batı'nın sultanı) unvanlarıni verip onu sultan ilan etti. ilk eşi tutulmuş olduğu hastalıktan 1060 yılında cürcan'da vefat etmiştir. eşini kaybetmekten derin üzüntü duymuş olan tuğrul bey, eşinin cesedini büyük selçuklu devleti'nin başkenti rey kentine getirtirmiş ve orada defnettirmiştir. tuğrul bey 4 eylül 1063 tarihinde 73 yaşındayken çocuksuz olarak iran'ın rey kentinde vefat etmiş ve yerine yeğeni alp arslan geçmiştir

anadolu coğrafyasında tutunmayı başarabilmiş türkiye devleti'nin kurucusudur. çağrı beğ ile arasında her ne kadar birçok sürtüşme geçmişse de çok uyumlu oldukları tarihe geçmiştir. islamiyet dinine çok büyük hizmetler etmiş ve bu hizmetilerinin karşılığını gerek söke söke gerekse de pek bir şey yapmadan almıştır. bir çocuğu olmadan uçmağ yurduna varması kaderin bir cilvesi midir bilinmez çünkü kendisinden sonra tahta sultan alparslan geçmiştir.

Tuğrul Bey'in 1055 yılında yaptığı Bağdat seferlerinde, halifenin Tuğrul Bey’i sultan ilan etmesiyle İslam dünyasının önemli bir bölümünde Tuğrul Bey’in adı ve otoritesi egemen oldu. Halifelik sadece dini bir makam olarak kaldı, Selçuklu Devleti ise İslam dünyasının liderliğini ve koruyuculuğunu üstlendi. Bu seferle tarihimizde ilk kez din ve devlet işleri ayrı elden yürütüldü, laiklik anlayışının ilk örneği yaşanmıştır diyebiliriz.

990-1063 yılları arasında yaşamış olan, büyük selçuklu imparatorluğu hükümdarı. çağının en aşağı bin yıl ötesinde olan nadir insanlardan. zira; (#4241260)